Objawienie św. Jana 15,2-4

 Tłumaczenie:

2 I widziałem jak(by) morze szklane przemieszane ogniem

                                 i zwyciężających od zwierzęcia

                                                           i od podobizny jego,

                                                           i od liczby imienia jego,

                                (tych co)stanęli nad morzem tym szklanym,

                                mających harfy Boga;

3        I śpiewają pieśń Mojżesza sługi Boga

                         i pieśń Baranka

           mówiący:

                     Wielkie i zadziwiające dzieła twoje, Panie, Boże Wszechmocny,

                     sprawiedliwe i prawdziwe drogi twoje, Królu narodów!

4                                    Któż się nie bał, Panie,

i (nie) będzie-chwalił imienia twego?!

                  że (Ty) jeden święty,

                  że wszystkie narody przyjdą

                                                 i pokłonią przed-obliczem twoim

                 że sprawiedliwości twoje zostały-ukazane.

Uwagi do tłumaczenia:

-w.2a: (h)yalinos – zrobiony ze szkła, bardziej oznacza twardy przezroczysty materiał skalny (por. też 4,6) niż barwę

-w.2b.f; 3ac: te formy czasownikowe mają czas teraźniejszy (!), 2e – „stanąć”, 4a – „bać się” i 4f – „ukazać”, „objawić”, „odkryć” są w aoryście; 4b – „chwalić”; 4d – „przyjść” i 4d – „pokłonić się” w futurum,

-w.3a: czasownik ado – śpiewam i rzeczownik ode – pieśń mają ten sam rdzeń, w tłumaczeniu niestety trudno to oddać

-w.4f: dikaiomata to rzeczownik w l.mn o tym samym rdzeniu, co przymiotnik dikaios w 3e, obejmuje wszystko to, co prawe i właściwe, dobre i odpowiednie (por. 19,8); mogą to być przepisy prawne, sądy, czyny i in.

Kontekst i struktura:

„I widziałem” to typowy w Obj początek wizji (por. 1,12.17; 4,1; 5,1.2.6.11 i dalej; tu po raz 31!). Aż do zaznaczenia początku następnej w w.5 roztacza się przed oczami wizjonera i przed naszymi oczami dość zwarta kompozycyjnie scena: morze szklane zmieszane ogniem, zwyciężający stojąc nad tym morzem i mając harfy śpiewają pieśń słowami. Dalsze określenia, uzupełnienia, opisy „składników” sceny, które są i obszerne – jak słowa pieśni w 3d-4 – i bardzo krótkie – jak określenie harf w w.2f, nie są przeznaczone dla „oczu”, nie jest dzięki nim możliwa lepsza wizualizacja,  charakteryzują się natomiast głęboką treścią teologiczną. Nic dziwnego, bo czasownik orao (eidon to aoryst) może też oznaczać postrzeganie, doświadczanie, rozumienie i poznanie. Apokaliptyczny język wizji nie ma służyć ćwiczeniu wyobraźni, lecz poznaniu Boga, jego dzieł (3d) i dróg (3e) i sprawiedliwości (4f). Przeżycie i poznanie rodzi bojaźń i uwielbienie (4ab).

Zwraca uwagę najbliższy kontekst. Wizja w 2-4 następuje po wizji znaku na niebie z siedmioma aniołami z siedmioma ostatnimi plagami, będącymi końcem gniewu Boga, w sposób skondensowany przedstawionej w w.1, której pełne rozwinięcie podjęte jest od w.5: niebo (+ świątynia i in.), siedem aniołów (+ ubrani w świetliste płótno i in.), siedem plag i gniew Boga (+ złote misy i in.). Zwyciężający mający harfy stojąc śpiewają więc pieśń chwały pośród dokonującego się właśnie ostatecznego sądu Boga. Są przedstawieni w pewnej opozycji, ale też paralelnie do aniołów: „mający plagi te ostatnie, bo w nich dokończony jest gniew Boga” vs „mający harfy Boga” (2f).

            W obrębie wizji zwraca uwagę: w 2bcd trochę „niestylistyczne” połączenie nikao – „zwyciężam” z przyimkiem ek – „od”, „z”, „spośród”, którego używa się, gdy mowa jest o ratunku, wybawieniu, zachowaniu (por. 1,5; 3,10) oraz 3x ek w odniesieniu do zwyciężających i zwierzęcia; kontrast liczby imienia w 2d z jedynością imienia w 4bc; harfy u zwyciężających jako „broń Boga” w 2f; podwójne, paralelne określenie pieśni w Gen. odpowiada więc na pytanie „czyja?” „od kogo pochodzi?”: „Mojżesza sługi Boga” (3a) i Baranka (3b); „śpiewali” w 3a jako jedyny główny czasownik w odniesieniu do zwyciężających, reszta to participia, łącznie z podmiotem: „zwyciężający”, „stanąwszy”, „mający”, „mówiący”, to ostatnie podkreśla, że śpiew nie jest tylko jakimś zachwyceniem i zadziwieniem, ale przede wszystkim przekazem treści, opowiadaniem o tym, jaki jest Bóg i jak działa.

Właściwie żadne słowa hymnu nie są oryginalne (por. odnośniki do Ps i proroków w Nestle-Aland). Wzmianka o postaci Mojżesza wymaga zwrócenia szczególnej uwagi na 2Mojż 15,1nn: Mojżesz śpiewa (!) hymn wychwalający jedno z najważniejszych dzieł zbawczych Boga wobec Izraela – wyratowanie z odmętów Morza (Czerwonego, Sitowia). Centrum hymnu stanowi okrzyk-pytanie w 4ab, obejmujący przeszłość i przyszłość, będący wyrazem indywidualnego(!3os. l.poj.) „nabożeństwa”, co obramowane jest obrazami panowania Boga nad narodami (3e) i hołdu wszystkich narodów (4de).

Obrazy, pojęcia, asocjacje:

            Porównawcze hos – jak, jakby (por. np. 8x w rozdz.1) podkreśla fakt, że mamy do czynienia z obrazem-symbolem. Przemieszane ze sobą najgroźniejsze żywioły: woda, ale postaci groźnych odmętów morza, ziemia jako twarda skała i ogień, który zawsze ... mogą przypominać stan chaosu, stan sprzed stworzenia, w którym nie ma warunków do życia (por. 8,8-11). „Jak(by) morze szklane jak lodowy-kryształ” spotykamy już w pierwszej z szeregu wizji „przed obliczem tronu”, w tym samym miejscu płonie „siedem pochodni ognia” – „duchów Boga” (4,5-6). Ogień jest znakiem sądu Boga, który m.in. jest odwróceniem stworzenia jako rozdzielenia i porządku (por. 2,18; 3,18; 7,1-3  8,5.7-8; 9,17n; 10,1.5-6; 11,5; 14,7.10.18).

Zwyciężający wyratowani od zwierzęcia to ci, którzy „ostali się” (2e) na sądzie, przeszli przez morze. Spełnia się obietnica z Listów do aniołów zborów, zwycięzca to nie tyle ten, co walczył, tylko ktoś, kto aż do śmierci wytrwał w cierpieniach, trudach, uciskach, próbach, pośród złych uczynków, fałszywego nabożeństwa (bałwochwalstwa), fałszywej nauki itd. – por. 2,7.10n.17.26; 3,5.10-12.21. 

Zwierzę, któremu oddaje się pokłon (!), walczące i zwyciężające ze świętymi, wyszło z morza (13,1-8). Zwierzę w Obj jest anty-Bogiem, zwodzi przejawami „boskości”: na oczach wszystkich czyni cuda, spuszcza ogień, jego posąg przemawia, zabija „odstępców”, też zwycięża(!11,7; 13,7), pieczętuje swoich „wyznawców” tylko im umożliwiając handel, czyli zdobywanie dóbr potrzebnych do życia, inne zwierzę, które wyszło z ziemi, ma władzę pierwszego i działa w jego imieniu – 13,11nn. Nawet jeśli jest to aluzja do osoby cesarza i jego namiestników, to nie można pominąć faktu, że wyraźnie powiedziane jest, iż liczbą zwierzęcia, czyli jego wieloma „emanacjami” jest liczba człowieka – 13,18!. Tylko ci, którzy wytrwają i umrą „w Panu”, unikną gniewu Boga (14,9-13; por. 2,10n).

            Grono zbawionych, najpierw w 14,2-3 (3 x „harfa”), a następnie w 15,3n, przejmuje pieśń o powszechnym wybawieniu przez Baranka i oddawaniu hołdu Bogu, którą śpiewają postacie przebywające wokół tronu:  Baranek został zabity i we krwi swojej odkupił Bogu z każdego plemienia, języka, ludu i narodu! ... Pokłon Bogu dzięki krwi Baranka – por. 5,8n.

Tekst grecki:

2        Kai. ei=don w`j qa,lassan u`ali,nhn memigme,nhn puri.

              kai. tou.j nikw/ntaj evk tou/ qhri,ou

                             kai. evk th/j eivko,noj auvtou/

                             kai. evk tou/ avriqmou/ tou/ ovno,matoj auvtou/

            e`stw/taj evpi. th.n qa,lassan th.n u`ali,nhn

            e;contaj kiqa,raj tou/ qeou/Å

3        kai. a;|dousin th.n wv|dh.n Mwu?se,wj tou/ dou,lou tou/ qeou/

             kai. th.n wv|dh.n tou/ avrni,ou

         le,gontej\

                  mega,la kai. qaumasta. ta. e;rga sou( ku,rie o` qeo.j o` pantokra,twr\

                  di,kaiai kai. avlhqinai. ai` o`doi, sou( o` basileu.j tw/n evqnw/n\

4                      ti,j ouv mh. fobhqh/|( ku,rie(

                  kai. doxa,sei to. o;noma, souÈ

                              o[ti mo,noj o[sioj(

                              o[ti pa,nta ta. e;qnh h[xousin

                                             kai. proskunh,sousin evnw,pio,n sou(

                              o[ti ta. dikaiw,mata, sou evfanerw,qhsanÅ

Iwona Slawik