Mt 5,13-16 – 8. po Trójcy Świętej
Tłumaczenie:
13 Wy jesteście solą ziemi.
Jeśli zaś sól była-zniesmaczona,
w czym będzie-solona?
Ku niczemu [nie]-jest zdolna już (nic już nie może),
jeśli nie [by] była-[wy]rzucona poza (na-zewnątrz) [by] być-podeptaną przez ludzi*.
14 Wy jesteście światłem świata.
Nie ma-mocy miasto być-ukryte wysoko-na górze położone
15 ani [nie] czynią lampy
i [nie] kładą jej pod kubłem (koszem), lecz na lampionie (świeczniku)
i jaśnieje wszystkim którzy [są] w domu.
16 Tak-właśnie (Tak-samo) niech-jaśnieje światło wasze przed-obliczem ludzi*,
po-to-by widzieli wasze dobre dzieła
i chwalili Ojca waszego tego w niebiosach!
Objaśnienia do tłumaczenia:
-13b: czasownik morainein ma dwa znaczenia: uczynić głupim i uczynić bez smaku, pozbawić smaku; tu strona bierna czasu przeszłego
-13c: czasownik alizein – solić i rzeczownik to alos – sól mają ten sam rdzeń
-13d: czasownik ischyein – to móc w sensie możności działania i posiadania do tego środków, być zdatnym do, być mocnym, silnym; antonim to słabość
-14b: dynasthai – móc, mieć siłę, dysponować mocą, bardzo podobne znaczeniowo do ishyein
-15a: ho lychnos to właściwie naczynie do przenoszenia oświetlającego płomienia, lampa, kaganek
-15a: ho modios to kosz lub inny pojemnik do odmierzania ilości zboża
-15c: lampein to dawać blask, świecić, płonąć; ma inny rdzeń niż fos z 14a i 16a
Kontekst i struktura:
W kontynuacji nauczającej (por. didaskein w 5,2) mowy Jezusa, nazywanej Kazaniem na Górze (5,1), od 5,11 – po sformułowanych w 3 os. liczby mnogiej ośmiu błogosławieństwach - zwraca uwagę emfatyczne użycie zaimka 2 os. liczby mnogiej „wy”: w 5,11-16 – 13 razy. Adresatami są tłumy, ale ze szczególnym uwzględnieniem uczniów, którzy są najbliżej Jezusa (5,1). Ci sami, którzy są solą ziemi i światłem świata, są błogosławieni w sytuacji oskarżeń, prześladowań, mówienia zła ze względu na Jezusa, w czym są bezpośrednimi następcami proroków (5,11n). To sytuacja daleka od triumfalizmu, kontrastująca z uniwersalizmem oddziaływania na ziemię i świat, ale jednocześnie niezbędna do życia jak sól i światło oraz jedyna możliwa dla tych, którzy mają wejść do Królestwa Niebios – por. 5,10.12.19n.
W obrębie pierwszej metafory o soli obserwujemy kontrast między przyimkami en i eis w 13cd – w, w środku, ku czemuś, do środka a ekso w – poza, na zewnątrz. Negatywny scenariusz podeptania (przedrostek kata- w 13e oznacza ruch w dół, podkreśla starcie zniszczenie) przez ludzi* kontrastuje z pozytywnym scenariuszem drugiej metafory bycia na górze i na świeczniku (przyimki epano – na, na górze w 14b i epi – na, nad w 15b naprzeciwko hypo - pod w 15b) i jaśnienia światłem przed ludźmi*. Chodzi o permanentne oddziaływanie na ludzi*, od środka, w środku świata – domu (por. uniwersalistyczne „wszystkim” i inkluzywne „w domu” w 15c), jawnie, tak by wszyscy widzieli, bo w byciu na świeczniku nie chodzi o wywyższanie się, lecz o pełną widzialność. Podkreśla to również z pozoru nie pasująca do obrazu światła metafora miasta na górze umieszczając jednocześnie uczniów w kontekście nauczania (por. góra w 5,1).
16ab nie pozostawia wątpliwości, na czym polega kontynuacja działalności prorockiej i Jezusa (por. houtos – „tak samo” w 5,12; widzieć światło w 4,16 jako spełnienie proroctwa Izajasza; „wszelkie zło” w 5,11 vs „dobre czyny”). Tak samo jak u Jezusa stanowi jedność głoszenie ewangelii o Królestwie Niebios – objawieniu Boga w Jezusie – nauczanie i uzdrawianie – czynienie wszelkiego dobra dla ludzi (por. 4,17.23n), u uczniów nierozerwalne powinno być czynienie i nauczanie (por. 5,19n). Dobre dzieła nie są warunkiem bliskości Boga, ale jej widocznym świadectwem. Nie mają być „odhaczaniem” nakazów, lecz wylewającą się pełnią sprawiedliwości – por. 5,20 i następujące potem nakazy „nowego zakonu” Jezusa. Mają być widoczne, ale nie na pokaz, nie na chwałę człowieka (por. np.6,1nn.5nn), lecz po to, by ludzkość* chwaliła Boga.
Iwona Slawik