Ef 4,22-32 (przekład ekumeniczny)

²² Gdy chodzi o dawny sposób postępowania, odrzućcie starego człowieka, który niszczy samego siebie złudnymi żądzami. ²³ Pozwólcie natomiast, aby się odnowił duch waszego myślenia ²⁴ i obleczcie się w nowego człowieka, który został stworzony przez obraz Boga, w sprawiedliwości i prawdziwej świętości.

²⁵ Dlatego odrzućcie kłamstwo i mówcie sobie nawzajem prawdę, bo jesteście członkami jednego ciała. ²⁶ Gniewajcie się, ale nie grzeszcie, niech słońce nie zachodzi nad waszym gniewem. ²⁷ Nie dawajcie przystępu diabłu. ²⁸ Kto kradł, niech już nie kradnie, ale niech raczej pracuje, niech własnymi rękami czyni to, co dobre, aby miał się czym dzielić z tym, który jest w potrzebie. ²⁹ Żadna zła mowa niech nie wychodzi z waszych ust, lecz tylko dobra, która służyłaby zbudowaniu i przyniosła korzyść słuchającym. ³⁰ I nie zasmucajcie Bożego Ducha Świętego, którym zostaliście opieczętowani na dzień odkupienia. ³¹ Wszelka gorycz, gwałtowność, gniew, wrzask i bluźnierstwo niech zostaną spośród was usunięte wraz ze wszelką złością. ³² Bądźcie jedni dla drugich łaskawi i miłosierni, przebaczając sobie nawzajem, tak jak i Bóg przebaczył wam w Chrystusie.

Komentarz ogólny

            Tekst ten mówi konflikcie jaki zachodzi pomiędzy starą (adamową) naturą, a nową (chrystusową) naturą. Konflikt ten zachodzi wewnątrz każdego wiernego. O starej i nowej naturze Paweł mówi w kilku swoich listach. W 15. rozdziale 1. Listu do Koryntian, rozdziale poświęconym zmartwychwstaniu, mówi o noszeniu w sobie obrazu niebieskiego człowieka (w. 49). Paweł mówi również o „nowym stworzeniu” (Ga 6,15), które jest dla niego znacznie ważniejsze niż przestrzeganie przykazań. W omawianym tekście z Listu do Efezjan Paweł wyjaśnia, co należy robić, aby zwyciężył nowy człowiek i nowa natura. W Nowym Testamencie nie tylko Paweł mówi o tych sprawach, ale także ewangelista Jan, który mówi o nowym narodzeniu, o narodzeniu z ducha (J 1,12-13; 3,4 nn).

            Zarówno w katolickiej, jak i ewangelickiej egzegezie dominuje pogląd, że nowonarodzenie dokonuje się podczas chrztu. Wtedy rodzi się nowe stworzenie, nowy człowiek. Ewangelikalni protestanci utrzymują natomiast, że to się dokonuje podczas nawrócenia. Nie wchodząc w szczegóły tego sporu, warto zauważyć, że obie tradycje zasadniczo zgadzają się, że nowonarodzenie nie eliminuje starej natury i do końca życia zachodzi konflikt pomiędzy starą a nową naturą. Omawiany tekst biblijny nie traktuje o tym, kiedy dokonało się nowonarodzenie, mówi natomiast o walce i rywalizacji tych dwóch przeciwstawnych sobie natur wewnątrz człowieka. Te dwie natury nakłaniają do przeciwstawnych zachowań, a konsekwencje tych zachowań będą miały wpływ na przyszłe życie wieczne.

Komentarz szczegółowy

1. 22

            Żądze doprowadzają do zguby, a zabijają nie tylko nowego człowieka, zdaniem Pawła niszczą nawet i starego człowieka.

1. 23

            Wiersz ten zawsze sprawiał wiele problemów egzegetom. Nie ma pewności czy duch (πνεῦμα) i umysł (νοῦς) należy traktować jako osobne czy też jedno pojęcie. Czy jest to tylko pewna metafora? Nie ma również pewności, co do tego czy termin duch oznacza tutaj Ducha Świętego, czy też może ducha ludzkiego.

            Wielu komentatorów jest zdania, że Paweł nawołuje tu do całkowicie nowego stylu myślenia, do odrzucenia poprzedniego i rozpoczęcia całkowicie nowego stylu zgodnego z oczekiwaniami Ducha Bożego. Jednak niekoniecznie musi być tak, że Paweł nawołuje tu do całkowitej zmiany priorytetów w myśleniu, w stylu odrzucenia wszystkich dotychczasowych myśli i zastąpienia ich nowymi. Prawdopodobnie Paweł wzywa do odświeżenia daru łaski otrzymanego podczas nowonarodzenia. W każdym razie wezwanie ma na celu poprawienie dotychczasowej kondycji duchowej i znaczące podniesienie poprzeczki dla wymagań wobec siebie.

1. 24

            Wiersz ten mówi, że nowy człowiek został już stworzony i winno to mieć wpływ na interpretację poprzedniego wiersza (odświeżenie). Nowy człowiek kieruje się w swoim życiu sprawiedliwością i świętością, a te wyznaczają ideał doskonałości chrześcijańskiej.

1. 25

            Jedną z pierwszych rzeczy, jedną z najbardziej zasadniczych zmian w życiu nowego człowieka jest odrzucenie wszelkiego kłamstwa. To stary człowiek żył w kłamstwie, natomiast nowy człowiek żyje prawdą i pragnie prawdy. Życie bez Boga jest życiem w fałszu, życie z Chrystusem oznacza obcowanie z prawdą.

1. 26

            Gniew jest czymś naturalnym, gniewał się Chrystus, a Biblia wielokrotnie przestrzega przed nadchodzącym gniewem Boga. Gniew jednak jest niebezpieczną rzeczą, gniew może prowadzić do grzechu i tym samym uaktywnić starego człowieka. Paweł zdaje sprawę z niedoskonałości człowieka, dlatego dopuszcza chwilowy gniew w życiu chrześcijanina (gniewajcie się), ale nie dopuszcza możliwości, by chrześcijanin żył w permanentnym gniewie. Każdy gniew winien zastać uśmierzony jeszcze tego samego dnia (zachód słońca rozpoczynał nową dobę), tak, aby zło nie zdążyło zakorzenić się w sercu człowieka. Grecki termin użyty tu na oddanie gniewu (παροργισμός), oznacza raczej rozdrażnienie i wzburzenie, niż gniew jako taki.

1. 27

            Permanentny gniew, o ile zakorzeni się w sercu człowieka, powoduje, że Szatan zdobywa przyczółek w sercu człowieka. Dlatego ważną rzeczą jest, aby słońce nie zachodziło nad gniewem naszym.

1. 28

            Kolejną rzeczą, która cechowała starego człowieka jest kradzież, a więc przywłaszczanie sobie czegoś, co nie jest wynikiem mojej własnej pracy. Dlatego ten, kto dotąd kradł, niech tego zaprzestanie. Paweł wzywa do pracy, mało tego, zachęca nawet do tego, aby zacząć dawać innym. Przypomina to słowa: Bardziej błogosławioną rzeczą jest dawać aniżeli brać (Dz 20,35). Uwidacznia się tu jedna z zasadniczych różnic pomiędzy starym a nowym człowiekiem, stary człowiek pragnie korzystać z pracy innego, natomiast nowy człowiek chce dawać innym, pragnie pomagać potrzebującym.

1. 29

            Czwarty wyróżnik dotyczy unikania złej mowy, albo raczej szkodliwej mowy (ze względu na przymiotnik σαπρός). Dotyczy to nie tylko oszczerstw i składania fałszywego świadectwa, ale także mowy niestosownej, bezwartościowej, próżnej. Nowy człowiek winien mówić te rzeczy, które służą zbudowaniu słuchaczy.

1. 30

            Wiersz ten dostarcza uzasadnienie dlaczego należy odrzucić kłamstwo, uśmierzać gniew, nie kraść, nie uczestniczyć w złych mowach – wszystko to zasmuca Ducha Świętego. Duch Święty jest tym, który ożywia nowego człowieka i który gwarantuje dlań wieczne życie. Duch Święty jest zainteresowany tym, aby doprowadzić wiernych do zbawienia. Zasmucanie Ducha Świętego może się zakończyć śmiercią duchową i utratą wiecznego zbawienia.

1. 31

            Po czym następuje dalszy wykaz wad niezbędnych do usunięcia: Wszelka gorycz, gwałtowność, gniew, wrzask i bluźnierstwo niech zostaną spośród was usunięte wraz ze wszelką złością. Wady te pokrywają się zasadniczo z omówionymi wcześniej. Paweł jeszcze raz i nieco innymi słowami wyjaśnia czego należy unikać. To są wszystko cechy starego człowieka. Nowy człowiek winien ich się wystrzegać jeżeli chce żyć wiecznie.

1. 32

            Teraz następuje katalog cnót chrześcijanina – łaskawość, miłosierdzie, przebaczanie. Są one przeciwstawne omawianym wyżej wadom i wykluczają się wzajemnie. To są ważne cechy, które winien posiadać każdy chrześcijanin. Chrystus okazał nam łaskę i miłosierdzie, przebaczył nam nasze występki, dzięki czemu stało się możliwe nowe życie w nim.

Leszek Jańczuk