Komentarz egzegetyczny do tekstu: Dz 16,23-34

Tłumaczenie dosłowne:[1]

• (23) Wiele wymierzywszy im uderzeń wrzucili do więzienia, nakazawszy strażnikowi uważnie strzec ich.
• (24) Ten, nakaz taki wziąwszy, wrzucił ich do wewnętrznego lochu i nogi zakuł im w dyby.
• (25) Około zaś północy Paweł i Sylas modląc się, śpiewali Bogu, przysłuchiwali się zaś mi więźniowie.
• (26) Nagle zaś trzęsienie powstało wielkie, tak że zatrzęsły się fundamenty więzienia. Zostały otwarte zaś natychmiast drzwi wszystkie i wszystkich więzy zostały zwolnione.
• (27) Wzbudzony zaś stawszy się strażnik i zobaczywszy otwarte drzwi więzienia, dobywszy miecza zamierzał się zabić, myśląc, że uciekli więźniowie.
• (28) Zawołał zaś wielkim głosem Paweł, mówiąc: „Nie czyń sobie nic złego, wszyscy bowiem jesteśmy tutaj“.
• (29) Zażądawszy zaś światła wskoczył [do środka] i drżącym będąc, przypadł do [nóg] Pawła i Sylasa.
• (30) I wyprowadziwszy ich na zewnątrz mówił: „Panowie, co ja mam zrobić abym został zbawiony?“
• (31) Ci zaś powiedzieli: „Uwierz w Pana Jezusa i będziesz zbawiony Ty, i dom Twój“.
• (32) I powiedzieli mu słowo Pana razem z wszystkimi tymi w domu jego.
• (33) I wziąwszy ich w tamtej godzinie nocy, umył od uderzeń, i dał się ochrzcić on i ci jego wszyscy.
• (34) Poprowadziwszy zaś ich do domu, zastawił stół i rozweselił się z całym domem uwierzywszy Bogu.

Uwagi:

• Fragment nie zawiera istotnych różnic tekstualnych^[2].

Kontekst/Forma/Struktura:

• Omawiany fragment (16,23-34) stanowi część Dz opisujących główne podróże misyjne Pawła (15,36-20,38), która składa się z wątku wznowienia podróży misyjnych (15,36-41), drogi do Europy (16,1-10), opisu działalności misyjnej w Grecji (16,11-18,17), powrotu doAntiochii i kolejnej podróży (18,18-23), działalności misyjnej w Efezie (18,24-19,40), ostatnich podróży między Grecją i Azją Mniejszą (20,1-16) i wreszcie pożegnania Pawła z jego misjami (20,17-38)[3].
• W ramach opisu działalności misyjnej Pawła w Grecji (16,11-18,17) Dz przedstawiają jego pobyt właśnie w Filippi (16,11-40), a także w Tesalonice i Berei (17,1-15), Atenach (17,16-34) i Koryncie (18,1-17)[4].

 Komentarz:

• Takie wątki jak wrzucenie Pawła i Sylasa do wewnętrznego lochu, trzęsące się fundamenty, otwarte drzwi i uwolnione dyby, wejście strażnika do lochu mogą nawiązywać do historii zmartwychwstania Jezusa (złożenie w grobie, odwalenie kamienia, wejście kobiet od środka; por. Łk 24,1-12). Biczowanie niewinnych, więzienie i reakcja strażnika może przypominać o sytuacji Jezusa i jego niewinnej śmierci (por. Łk 23,44-56, ciemność, setnik oddający chwałę Bogu i dostrzegający sprawiedliwość/niewinność Jezusa). Dzieje Apostolskie to kontynuacja Ewangelii Łukasza. Historia śmierci i zmartwychwstania Jezusa może funkcjonować paradygmatycznie.
• Drżące od śpiewu fundamenty więzienia (wer. 26) dają się zestawić z drżącym strażnikiem więzienia (wer. 29). Uwolnienie przez trzęsienie ziemi (wer. 24) staje się przyczyną zbawienia strażnika, który pada właśnie do nóg Pawła i Sylasa (wer. 29).
• 25 – informacja o śpiewie Pawła i Sylasa, któremu przysłuchują się inni, ma wskazywać na ich stan ducha i wiarę, pomimo bólu ciała i więzienia[5].
• 26 – trzęsienie ziemi, poruszając fundamenty więzienia, mogło spowodować, że drzwi i dyby przytwierdzone do ścian budynku zostały naruszone.
• 28 – „wszyscy ... jesteśmy tutaj“ – wygląda na to, że w więzieniu pomimo możliwości ucieczki, pozostali nie tylko Paweł i Sylas, ale także inni więźniowie (por. wer. 26 „wszystkich więzy zostały zwolnione“). Ich więzy także zostały uwolnione, ale z powodu wyjątkowości Pawła i Sylasa, których śpiewie się przysłuchiwali, nie uciekli[6].
• 30 – „abym został zbawiony“ – trudno powiedzieć, w jaki sposób strażnik mógł rozumieć „zbawienie“ (wewnętrzny stan duchowy? zewnętrzne bezpieczeństwo życia związane z konsekwencjami ucieczki więźniów?)[7].
• 30-33 „Typowy układ pytań i odpowiedzi, składających się na pouczenie o wierze oraz chrzest (por. 2,37-41; 8,34-38; 10,33-48).“[8]
• 33 – narrator zdaje się świadomie zestawiać w jednym wersecie umycie ran Pawła i Sylasa przez strażnika z chrztem (zanurzenie w wodzie) strażnika i jego domu przez Pawła i Sylasa. Werset zdaje się, że mówi o podwójnym, wzajemnym obmyciu. Możliwe, że kryje się pod tym obraz obmycia fizycznego i duchowego.
• 33 – Czy wśród ochrzczonych domowników strażnika były również niemowlęta? „Nowy Testament ani jednym miejscu nie podaje przykładu zanurzania niemowląt, nie jest też jednak powiedziane, że się to nigdy nie stało.“ ^[9] Werset 33 mówi o chrzcie strażnika wraz z jego domem; poprzedzający go werset 32 podkreśla, że Słowo było zwiastowane nie tylko strażnikowi, ale także jego domownikom. Zestawienie wersetów 32 z 33 sugeruje, że ochrzczeni zostali ci, którzy wcześniej słuchali zwiastowania[10].
• 34 – zastawienie stołu to „obraz atmosfery pierwszego Kościoła“ (por. Dz 2,46).[11] Brak tu nawiązania do Eucharystii.
• 34 – ostateczną reakcją na zbawienie jest radość (por. np. reakcję ochrzczonego eunucha w Dz 8,39).
• 30-34 – warto dostrzec sekwencję potrzeby zbawienia (pokuty), zwiastowania, chrztu i społeczności stołu. Ta sekwencja ma swoje rozwinięcie liturgiczne. Przywołuje także na myśl luterańską zasadę Solum Verbum, mówiącą o tym, że Słowo obietnicy zbawienia przekazywane jest przez zwiastowanie oraz Sakramenty Chrztu i Wieczerzy Pańskiej.

Podsumowanie:

• Historia zaczyna się od krwawiących ciał w ciemnym lochu, a kończy na obmyciu i uczcie w domu strażnika. Nawiązuje do historii śmierci i zmartwychwstania Jezusa. To, co fizycznie doświadcza Paweł i Sylas jest obrazem duchowego doświadczenia strażnika. Splot wydarzeń sprawia, że strażnik staje na krawędzi i chce odebrać sobie życie. Kolejne wydarzenia i wsłuchanie się w Boże słowo sprawia, że w radości świętuje przy stole swoje (i swoich domowników) zbawienie.
• Historia uczy także właściwej postawy wobec życia, która ukazywana jest przez postawę Pawła i Sylasa oraz strażnika. Historia zaczyna się od modlitwy wyrażanej śpiewem w więzieniu i kończy na radości zbawienia w domu. Okoliczności danej sytuacji są wtórne wobec postawy wdzięczności ze społeczności z Chrystusem.
• Historia w szerszym kontekście Dz ma za zadanie także przekonać czytelnika, że przyjęcie wiary w Jezusa Chrystusa nie burzy porządku społecznego i politycznego (reprezentowanego przez strażnika), ale ma nań pozytywny wpływ.

Przypisy:

[1] Tłumaczenie na podstawie tekstu greckiego: K. Aland, B. Aland, J. Karavidopoulos, C. M. Martini, B. M. Metzger, Novum Testamentum Graece, wydanie 28, Stuttgart 2012. Por. tłum. Grecko-Polski Nowy Testament. Wydanie interlinearne z kodami gramatycznymi, tłum. R. Popowski, M. Wojciechowski, Warszawa 1994.

^[2] R. L. Omanson, B. M. Metzger, A Textual Guide to the Greek New Testament: an adaptation of Bruce M. Metzger’s Textual commentary for the needs of translators, Stuttgart 2006.

[3] Katolicki Komentarz Biblijny, red. R. E. Brown et al., Warszawa 2004, s. 1183.

[4] Tamże.

[5] Por. C. K. Barrett, A Critical and Exegetical Commentary on The Acts of the Apostles, tom II, T&T Clark, Edinburgh 1998, s. 793.

[6] Por. F. F. Bruce, Commentary on the Book of the Acts, Grand Rapids, Eerdmans, 1968, s. 338.

[7] Por. tamże oraz  C. K. Barrett, A Critical and Exegetical Commentary on The Acts of the Apostles, tom II, T&T Clark, Edinburgh 1998, s. 796-797.

[8] Katolicki Komentarz Biblijny, red. R. E. Brown et al., Warszawa 2004, s. 1228.

^[9] David H. Stern, Komentarz Żydowski do Nowego Testamentu, Warszawa 2004, s. 444.

[10] C. K. Barrett, A Critical and Exegetical Commentary on The Acts of the Apostles, tom II, T&T Clark, Edinburgh 1998, s. 798.

[11] Katolicki Komentarz Biblijny, red. R. E. Brown et al., Warszawa 2004, s. 1228.